Afetlerde Halk Sağlığı ve Epidemiyoloji
Epidemiyoloji genellikle hastalıkların nedenleri ve oluşumu ile ilgili istatistik metotların kullanarak çalışmaların yapıldığı bir alan olarak bilinmektedir. Ancak epidemiyoloji, rafine edilmiş istatistikten çok daha fazlasıdır. İstatistik epidemiyologların kullandığı önemli bir araçtır, ancak epidemiyolojinin temeli değildir (Rothman, 2002). Epidemiyoloji kökleri biyoloji, mantık gibi farklı bilimlerde olan toplumların sağlıklarını iyileştirmeyi hedefleyen temel bir sağlık bilimidir. En kabul gören tanımıyla; Epidemioloji, belirli bir toplumda, sağlıkla ilgili olgu ve durumların ve bunların belirleyicilerinin dağılımının incelenmesi ve bu çalışmaların, sağlıkla ilgili sorunların kontrolünde kullanılmasıdır (Last, 1988).
Afetlerin anlaşılması, kanıta dayalı önlemler alınması, etkin müdahale yöntemleri geliştirilmesi ve uygulanması hedefleniyorsa epidemiyolojinin katkısı olmadan bunun yapılamayacağının bilinmesi gerekmektedir. Bu nedenle afet yönetiminde görev alan her sağlık çalışanın temel bir epidemiyoloji bilgisine sahip olması gerektiği gibi, epidemiyologların da afet yönetiminin etkin birer parçası olması gerekmektedir.
Afet durumlarında epidemiyolojinin kullanıldığı alanlar, sağlık ihtiyaçlarının hızlı belirlenmesi, nüfusun büyüklüğü ve yapısı gibi konuların değerlendirildiği demografik çalışmalar, toplumun sağlık durumunun tespit çalışmaları, sürveyansı, müdahalesi, uygulanan programların izlenmesi ve değerlendirilmesi çalışmalarıdır.
Afet yönetiminde epidemiyolojinin kullanım amaçları özetle şöyledir;
• Etkilenen toplumda öncelikli sağlık sorunlarının tespit edilmesi
• Toplumda var olan hastalıkların veya sağlık sorunlarının boyutlarının belirlenmesi
• Hastalıkların ve risk faktörlerinin tespit edilmesi
• Öncelikli sağlık müdahalelerinin belirlenmesi
• Bölgedeki yıkımın boyutlarının ve var olan kapasitenin belirlenmesi
• Toplumun sağlık göstergelerindeki yönelim ve gidişatın gözlemlenmesi
• Müdahalenin ve afet döngüsünün her aşamasında gerçekleştirilen sağlık programlarının ve uygulamalarının etki ve başarılarının değerlendirilip ölçülmesi
• Geçmiş deneyimlerde gerçekleştirilen epidemiyolojik çalışmalardan elde edilen bilimsel veriler ışığında İl Sağlık Afet ve Acil Durum Planları (İL-SAP), Hastane Afet ve Acil Durum Planları (HAP) gibi sağlık afet planlarının hazırlanması veya revize edilmesidir.
Epidemioloji, afet döngüsünün her aşamasında önemli bir role sahiptir. Sadece afetlerde karşılaşılan sağlık sorunlarının ve nedenlerinin tanımlanmasında, riskli grupların belirlenmesinde rol almamaktadır, aynı zamanda afet yönetiminde akılcı ve etkili politikalar oluşturulması için gerekli bilgilerin sağlanmasında ve bu politika ve yöntemlerin etkinliğini değerlendirilmesinde de önemli bir rolü vardır (Tekeli Yeşil, S., 2006).
SAFE-M Modülü içinde yer alan eğitim programı ile afet çalışanlarının afetlerde halk sağlığı ve epidemioloji konusunda temel bilgilere sahip olması hedeflenmektedir.
Kaynaklar:
http://www.umkeder.org/sayfa.aspx?id=23
Last, JM, 1988A dictionary of epidemiology. 4th ed. New York; Oxford; Toronto: Oxford University Press
Rothman, KJ, 2002Epidemiology: An introduction, Oxford, Oxford University Press
Tekeli Yeşil, S., 2006Public Health and Natural Disasters: Disaster Preparedness and Response in HealthSystemsJournal of PublicHealth 14: 317-324
0 yorum :
Yorum Gönder